Kalp krizi, tıbbi terimiyle miyokardiyal infarkt, kalp kasını besleyen koroner damarların tıkanması veya daralması nedeniyle kalp dokusunun oksijen ve besin desteğinden yoksun kalması sonucu meydana gelir. Bu durum, kalp kasının yeterince kan alamaması nedeniyle kalıcı hasar oluşma riskini artırır. Her geçen saniyede, bu hasarın şiddeti artabilir.
Kalp krizi, genellikle koroner arterlerin duvarlarında kolesterol gibi maddelerin birikerek plak oluşturması sonucu ortaya çıkar. Zamanla bu plaklar damarın daralmasına sebep olur ve çatlamalarla pıhtıların oluşmasına yol açar. Pıhtılar ya da plakların kopması, damarları tıkayarak kalp krizine yol açabilir. Erken müdahale edilmezse, kalp dokusunda kayıp meydana gelir ve kalbin pompalama gücü azalır. Sonuç olarak, kalp yetmezliği gelişebilir. Türkiye’de her yıl yaklaşık 200 bin kişi kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirmektedir, bu rakam trafik kazalarından kaynaklanan ölümlerden yaklaşık 30 kat daha fazladır.
Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?
Kalp krizi belirtilerinin başında göğüs ağrısı yer alır. Bu ağrı, genellikle göğüs duvarının arkasında hissedilir ve sanki birinin göğüs kafesine baskı yapıyormuş hissi verir. Ağrı, sol kola, boyuna, omuzlara, sırta, çene ve karına yayılabilir. Genellikle 10-15 dakika süren bu ağrı dinlenme veya bazı ilaçlarla hafifletilebilir.
Kalp krizi sırasında ortaya çıkabilecek diğer belirtiler şunlardır:
- Sıkıntı Hissi ve Baş Dönmesi: Bazı kişilerde baş dönmesi ve sersemlik hissi görülebilir.
- Mide Bulantısı ve Nefes Darlığı: Kalp kasının yeterince oksijen alamaması, nefes darlığına ve mide bulantısına yol açabilir.
- Kolay Yorulma ve Çarpıntı: Kalp krizinde, kişi kendini hızlı yorulmuş hissedebilir ve kalp çarpıntısı yaşayabilir.
- Sindirim Problemleri: Hazımsızlık, şişkinlik gibi sindirim rahatsızlıkları, kalp krizi belirtileriyle karışabilir.
- Şişlikler: Ayaklar, bilekler veya bacaklarda şişlikler meydana gelebilir, bu kalp yetmezliğinin belirtisi olabilir.
Kadınlarda kalp krizi belirtileri erkeklere göre daha farklı olabilir ve bazen geleneksel belirtilerle benzerlik göstermeyen, halsizlik, uyku problemleri, anksiyete veya üst sırt ağrısı gibi durumlar da kalp krizine işaret edebilir.
Kalp Krizi Tipleri
Kalp krizi, STEMI, NSTEMI ve koroner spazm olmak üzere üç ana tipe ayrılır.
- STEMI (ST-segment Elevation Myocardial Infarction): Koroner arterlerin tamamen tıkanması sonucu kalp dokusunun büyük kısmı oksijensiz kalır.
- NSTEMI (Non-ST-segment Elevation Myocardial Infarction): Koroner arterler kısmen tıkanır ve EKG’de ST segmentinde belirgin değişiklikler gözlenmez.
- Koroner Spazm: Damarlardaki ani kasılmalar sonucu geçici bir tıkanma yaşanır. Bu, kalp krizine yol açabilir ancak kalp dokusunda kalıcı hasara neden olmaz.
Kalp Krizine Neden Olan Faktörler
Kalp krizi riskini artıran başlıca faktörler şunlardır:
- Sigara Kullanımı: Sigara, kalp damarlarında plak birikimini hızlandırır ve kalp krizi riskini artırır.
- Yüksek Kolesterol: LDL (kötü kolesterol) seviyesinin yüksek olması, damar tıkanıklığına yol açabilir.
- Diyabet: Şeker hastalığı, damar esnekliğini bozar ve pıhtılaşma riskini artırır.
- Yüksek Tansiyon: Aşırı yüksek kan basıncı, damarları zorlar ve kalp krizine zemin hazırlar.
- Genetik Yatkınlık: Ailede kalp krizi öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.
Kalp Krizi Tanısı ve Tedavisi
Kalp krizi şüphesi olan bir kişiye tanı koymak için genellikle EKG (elektrokardiyogram) ve kan testleri yapılır. EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçerken, kan testlerinde kalp kası hasarını belirten proteinler (örneğin troponin) tespit edilir.
Eğer tıkanıklık tespit edilirse, tedavi için anjiyoplasti (damar açma) veya stent yerleştirme gibi müdahaleler yapılabilir. Gerekli durumlarda ise bypass cerrahisi ile kan akışını yeniden sağlamak mümkündür. Kalp krizinden korunmak için ise sağlıklı yaşam alışkanlıkları, düzenli egzersiz ve dengeli beslenme büyük önem taşır.
Kalp Krizinden Korunma Yolları
- Sigara İçmemek: Tütün kullanımı, kalp hastalıkları için en önemli risk faktörüdür.
- Dengeli Beslenme: Kolesterol ve tansiyon düzeylerini kontrol etmek, kalp sağlığını korumak için gereklidir.
- Fiziksel Aktivite: Haftada en az 5 gün, 30 dakika yürüyüş yapmak gibi egzersizler, kalp sağlığını iyileştirir.
- Stresten Kaçınma: Stres, kalp krizi riskini artırabilir. Rahatlatıcı aktiviteler ve zihinsel sağlık destekleri önemlidir.
Kalp krizini önlemek ve sağlıklı bir yaşam sürdürmek için düzenli doktor kontrolleri, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve erken müdahale kritik öneme sahiptir.
